TSYG: Dù đã nghe nhiều, đọc nhiều những bài phỏng vấn các quan kiểu như thế này nhưng TSYG vẫn đăng lại với chút... hy vọng năm sau tình hình sẽ khá hơn.
Buổi phỏng vấn được thực hiện trên website của Chính phủ, xoay quanh các vấn đề nóng của ngành y như quá tải bệnh viện, tăng viện phí, cải thiện y tế tuyến xã, tuyến huyện... VnExpress.net trích đăng một số câu hỏi hay.
- Tình trạng quá tải ở các bệnh viện đang là vấn đề làm cho người dân hết sức lo lắng mỗi khi đến khám, chữa bệnh. Bộ trưởng nhìn nhận như thế nào về vấn đề này và trong những năm vừa qua đã có những hoạt động gì để hạn chế tình trạng đó?
- Quá tải bệnh viện là vấn đề lớn xảy ra nhiều năm nay không chỉ xảy ra ở những nước đang phát triển mà ở cả các nước phát triển. Nhưng quá tải ở các nước phát triển chúng ta không nhìn thấy được bởi họ hẹn bệnh nhân, có nước là tới 6 tháng để đến khám. Ở Anh, họ phấn đấu rút ngắn thời gian chờ đợi khám bệnh thông thường (không phải cấp cứu) xuống 18 tuần.
Ở Việt Nam, tình trạng này khá trầm trọng và cần nỗ lực của nhiều bộ, ngành, địa phương và chính người dân mới giải quyết được.
Tôi xin nói tóm tắt về những giải pháp đã làm như cố gắng tăng số giường bệnh, kê thêm giường, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, làm việc cả thứ 7 và Chủ nhật, có đơn vị làm việc từ 4 giờ sáng.
Ứng dụng công nghệ thông tin để giảm bớt thời gian chờ đợi của bệnh nhân. Giảm bớt thời gian nằm viện để giải phóng giường nhanh.
Tăng cường, khuyến khích xã hội hóa, mở thêm bệnh viện tư. Hiện nay, số giường của bệnh viện tư chiếm 3,5%, phần nào giúp giảm tải số bệnh nhân ngoại trú.
Chúng ta có đề án 1816, chuyển giao công nghệ từ tuyến trên cho tuyến dưới để tuyến dưới có thể chữa bệnh mà không cần chuyển lên tuyến trên.
Tuy nhiên, tình trạng quá tải vẫn tăng do nhiều nguyên nhân trong đó có điều kiện kinh tế- xã hội, tập quán như dân số tăng nhiều, trong khi số bệnh viện mở ra không nhiều. Tỷ lệ số giường bệnh trên 1 vạn dân còn khiêm tốn, hết năm 2011 là 20,5 giường/1 vạn dân. Trong khi đó, theo tiêu chuẩn của WHO thì ít nhất phải là 33 giường/1 vạn dân, còn tại Hàn Quốc là 86 giường/1 vạn dân, Nhật Bản là 140 giường/1 vạn dân.
Thứ 2, mô hình bệnh tật thay đổi nhiều, trước kia chỉ có bệnh nhiễm trùng. Giờ nhiều bệnh cao huyết áp, tiểu đường, ung thư…
Thứ 3, do mức thu nhập tăng, dân trí tăng, giao thông thuận lợi, tỷ lệ bảo hiểm tăng (hiện đạt 60% dân số)… thu hút, làm cho người dân đi khám bệnh nhiều hơn, chăm sóc sức khỏe nhiều hơn, muốn vượt lên tuyến trên nhiều hơn. Điều đó, tạo sự quá tải lớn, nhiều khi không cần thiết, có khi có sự quá tải ảo. Theo nghiên cứu của chúng tôi, có tới 60% bệnh nhân ở tuyến trung ương có thể điều trị ở tuyến dưới…
Nguyên nhân nữa là cơ chế tài chính, giá dịch vụ tuyến trung ương không chênh lệch nhiều so với tuyến dưới.
Luật bảo hiểm y tế được ban hành, giúp bảo hiểm y tế được mở rộng hơn, tạo điều kiện cho bệnh nhân đăng ký khám chữa bệnh bất cứ nơi nào, vượt tuyến được thanh toán 30%.
Về giải pháp căn cơ, lâu dài thì một mình ngành Y tế khó có thể thực hiện mà cần cả hệ thống chính trị, cả người dân phải vào cuộc. Bộ Y tế đang soạn thảo đề án giảm tải bệnh viện trình Chính phủ trong thời gian tới, bao gồm một số giải pháp chính:
1- Tăng số giường bệnh, mở thêm bệnh viện.
2 - Củng cố, tăng cường y tế địa phương, cơ sở. Bộ Y tế mong muốn thành lập Vụ y tế địa phương. Tăng cường năng lực, trang thiết bị cho tuyến dưới, trạm y tế xã.
3 - Đổi mới cơ chế tài chính, để thu đủ bù chi. Bộ Y tế đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định đổi mới cơ chế tài chính và đã chuẩn bị khi văn bản được ban hành. Khi đó, hy vọng sẽ có thông tư liên bộ điều chỉnh Thông tư đã ban hành quá lâu về giá dịch vụ y tế.
4 - Giải pháp kỹ thuật- phân tuyến kỹ thuật. Bộ Y tế sẽ đổi mới cách phân tuyến, tùy theo năng lực của đơn vị để phân. Bên cạnh đó là quy chế về chuyển bệnh nhân. Theo nguyên tắc, trong 100 người đến khám bệnh, có 80-90 người mắc bệnh nhẹ, có thể điều trị ngoại trú, có thể điều trị bằng phác đồ thông thường, còn lại 10 – 20 người mắc bệnh nặng mới cần lên tuyến trên cùng. Tăng cường mạng lưới bác sỹ gia đình… Tăng cường đào tạo để bổ sung nhân lực ngành y.
- Ở nước ta có tỉ lệ 20,5 giường bệnh/10.000 dân là quá thấp so với khu vực và quốc tế. Tại nhiều bệnh viện, mỗi ngày, một bác sĩ khám trung bình cho 80-90 bệnh nhân. Tình trạng này đã diễn ra từ nhiều năm nay nhưng vì sao vẫn chưa có biện pháp khắc phục?
- Câu hỏi của ông rất có lý và cũng là nỗi trăn trở của ngành. Còn biện pháp khắc phục thì như tôi đã nói. Nhiều cơ sở đã mở hết cỡ các chỗ khám bệnh, không thể mở thêm. Như BV Bạch Mai, khoa Ung bướu quá chật, Bộ Y Tế sẵn sàng sử dụng ngân sách của Bộ chứ không phải là từ trái phiếu để “cấp cứu khẩn cấp”, xây thêm 50, 70 giường bệnh nữa, không thể để tình trạng 4, 6 bệnh nhân nằm một giường. Tuy nhiên, tìm khắp nơi không có chỗ trống, nên họ đề nghị xây dựng chồng thêm tầng. Tôi hỏi nếu thế thì các giường bệnh hiện tại phải ngừng hoạt động, nhưng phía bệnh viện nói bên xây dựng sẽ có cách.
- Việc đầu tư xây dựng bệnh viện như hiện nay là quá ít, trong khi đó, đầu tư xây dựng dành cho các công trình thương mại, chung cư...ngày càng nhiều. Phải chăng lợi ích kinh tế được coi trọng hơn việc chăm lo sức khỏe cho người dân?
- Trong thời gian qua, nền kinh tế thị trường phát triển, nhưng chính sách của Đảng và Nhà nước vẫn nhất quán là ưu tiên cho y tế, giáo dục, Nhà nước đóng vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, trong thực hiện, dù đầu tư cho y tế có tăng dần nhưng vì ngân sách quá hạn hẹp nên ngân sách cho y tế vẫn còn khiêm tốn so với nhu cầu.
Thứ hai, theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, quỹ đất dành cho y tế và giáo dục là khiêm tốn nhất. Đây là vấn đề thuộc về quy hoạch của từng địa phương. Để có đất dành cho y tế, các địa phương cần dành quỹ đất trong quy hoạch, mà phải là đất sạch, nếu không chi phí cho giải phóng mặt bằng sẽ rất lớn.
Thứ ba, việc xã hội hóa, kêu gọi các thành phần kinh tế xây dựng bệnh viện rất được khuyến khích, nhưng số doanh nghiệp đầu tư xây bệnh viện chắc sẽ ít hơn số lượng doanh nghiệp đầu tư vào chung cư. Lý do là xây bệnh viện khó hơn xây chung cư rất nhiều, đòi hỏi kỹ thuật, nhân lực, chưa kể trách nhiệm rất nặng nề với sinh mạng, sức khỏe con người… Vừa qua, các địa phương, nhất là các thành phố đã có quy hoạch đất. Hà Nội đã dành 5 khu đất ở ngoại thành để mở rộng, di dời, mở cơ sở 2 cho các bệnh viện…
Tuy nhiên, như tôi đã nói, đất quy hoạch phải là đất sạch và phải có kinh phí thì mới xây dựng được bệnh viện. Còn nếu kêu gọi xã hội hóa, phải có lợi nhuận và như thế người dân sẽ khó tiếp cận dịch vụ. Do đó, với y tế, giáo dục, Nhà nước đầu tư là chủ yếu.
- Tôi vừa nghe Bộ trưởng trả lời về đề án giảm quá tải bệnh viện. Vậy Bộ trưởng có thể cho biết, thời điểm nào hết quá tải?
- Chúng tôi mong muốn càng sớm càng tốt, phụ thuộc vào đề án giảm tải bệnh viện với ý chí quyết tâm của toàn ngành Y tế nhưng cần sự đồng thuận của các bộ, ngành khác cũng như sự đồng thuận của nhân dân (như không cần thiết thì không vượt tuyến, lên tuyến trên khám chữa bệnh…).
Ngoài ra, phải có nguồn đầu tư, sau khi xây xong bệnh viện phải có trang thiết bị đáp ứng yêu cầu. Bên cạnh đó, chúng tôi hy vọng thời gian tới đội ngũ cán bộ y tế sẽ đáp ứng tốt hơn nhu cầu.
- Vừa qua, Bộ Y tế có chủ trương tăng viện phí. Xin hỏi mức tăng cụ thể là bao nhiêu, được tính toán như thế nào? Sau khi tăng giá thì chất lượng khám, chữa bệnh sẽ được cải thiện đến đâu ?
- Việc tăng giá là do chúng tôi điều chỉnh Thông tư 14 từ năm 1995 và Thông tư 03 từ năm 2006. Chúng tôi vẫn dựa trên quy định của các thông tư đó, tức là trong 7 yếu tố tạo nên giá, thì giai đoạn này chỉ tính 3. Cụ thể, các chi phí trực tiếp (máu, dịch truyền, bơm kim tiêm…), chi phí điện nước, chi phí sửa chữa một số trang thiết bị, tức là những phần tối thiểu nhất.
Về mức tăng, ví dụ công khám trước đây 3.000 đồng một lượt, sau khi tăng sẽ là: Hạng đặc biệt (trên Trung ương) là 20.000 đồng, hạng 2 (tuyến huyện) là 15.000 đồng, hạng 3 là 10.000 đồng, hạng 4 (ở trạm y tế xã và phòng khám đa khoa khu vực chưa phân hạng) là 5.000 đồng.
Căn cứ để điều chỉnh công khám bệnh là tình hình trượt giá và mức lương cơ bản. Mức lương cơ bản 830.000 đồng cũng đã tăng 6,9 lần so với khi bắt đầu áp dụng mức viện phí cũ. Thu nhập bình quân đầu người cũng đã tăng từ 500 USD lúc đó lên trên 1.000 USD hiện nay.
Về điều chỉnh giá giường bệnh, hiện nay tại các chuyên khoa cao cấp là 20.000 đồng một ngày, còn thông thường từ 10-18.000 đồng. Mức thu này không thể nào đáp ứng được chi phí khám chữa bệnh. Có những bệnh viện đến nay bệnh nhân vẫn nằm chiếu và chăn chiên, hỏi thì họ bảo làm gì có tiền mà mua. Sau khi điều chỉnh, các giường nội khoa (trước đây là từ 1.500 đồng đến 10.000 đồng) dự kiến sẽ tăng lên 20.000 đồng đến 80.000 đồng, tùy điều kiện trang bị.
Còn giá các dịch vụ kỹ thuật, trước là 330 dịch vụ, nay chúng tôi bỏ đi 130 dịch vụ, vì đã lạc hậu hoặc trùng, 222 dịch vụ còn lại được rà soát và điều chỉnh thành 277 dịch vụ. Khoảng 70% dịch vụ tăng giá dưới 5 lần, chúng tôi thấy mức tăng này phù hợp vì mức lương cơ bản đã tăng 6,9 lần, mệnh giá bảo hiểm y tế cũng tăng từ 3% lên đến 4%. Với mức tăng đó, giá dịch vụ sẽ tương xứng hơn với chi phí, dịch vụ cũng sẽ tốt hơn.
Một điểm đáng chú ý, trước đây chúng ta không quy định giá giường nằm đôi, nằm ba... nhưng với quy định mới, giá sẽ giảm xuống còn 50% với nằm đôi, còn 30% nếu nằm ba. Và sắp tới chúng tôi sẽ đưa vấn đề hạn chế nằm ghép vào tiêu chí thi đua, dĩ nhiên là phải có thời gian và phải tiến hành dần dần.
Cán bộ y tế hết sức mong mỏi vấn đề này, nhiều người cho rằng nếu không tăng viện phí thì một số bệnh viện tuyến huyện, tuyến tỉnh không thể hoạt động được.
- Ba cháu bị bệnh thận và tiểu đường, năm nào cũng vài lần vào viện điều trị, mỗi lần như vậy, má cháu lại phải đôn đáo vay mượn để có đủ hai, ba triệu đồng lo tiền viện phí, thuốc men. Cháu rất lo rằng, rồi đây, khi viện phí tăng, những gia đình nghèo như gia đình cháu sẽ trông cậy vào đâu để có tiền chữa bệnh?
- Hiện nay chúng ta đang thực hiện đẩy nhanh lộ trình bảo hiểm y tế toàn dân. Nếu như gia đình cháu ở địa phương được xếp diện nghèo, Nhà nước gần như trả hết chi phí mua bảo hiểm y tế, gia đình cháu chỉ phải đồng chi trả 5%. Ngay cả việc cùng chi trả 5%, hiện quỹ khám bệnh cho người nghèo 139 Bộ Y tế đã trình, sắp ban hành, đối với phần chi trả 5% đó, nhà nước sẽ chi trả luôn trong trường hợp đó là những bệnh hiểm nghèo, chạy thận nhân tạo, mổ tim... Còn thuộc hộ cận nghèo, Bộ Y tế trình Chính phủ, Quốc hội năm tới hỗ trợ 70%, chỉ bỏ ra 30%. Còn nông dân, dân diêm, học sinh nghèo được hỗ trợ 30-50%. Một giải pháp nữa là tham gia bảo hiểm tình nguyện, mua thẻ mệnh giá chưa đến 500.000 đồng, tất cả chi phí trong bệnh viện sẽ được trả hết. Người dân sẽ được chăm sóc.
